Joanna Gryzik von Schomberg Godula hrabina Schaffgotsch

Joanna Gryzik von Schomberg Godula hrabina Schaffgotsch wielka zapomniana postać z naszej historii teraz jakby nieśmiało powracająca i wynurzająca się z przeszłości i miejmy nadzieję powracająca do życia.

 Miejmy nadzieję że przynajmniej w miejscach i wśród ludzi środowisk, które ukochała, w których żyła i dla których zrobiła bardzo, bardzo dużo. Miejmy świadomość, że ludzie (i my też) żyją tak długo jak żyje pamięć o nich. Kim zatem była lub też jest Joanna. Odpowiedź tylko z pozoru jest prosta ale faktycznie złożona i skomplikowana, pełna pytań, zagadek, dramatycznych i tajemniczych momentów. Historii życia naszej Joasi wystarczyłoby na scenariusze kilku bardzo różnych filmów, poczynając od bajki (moralitetu) dla najmłodszych o dziewczynce o dobrym sercu, którą spotyka nagroda za okazaną troskę, wyrozumienie życzliwość oraz serdeczne ciepło staremu, choremu zgorzkniałemu i osamotnionemu człowiekowi. Dalej poprzez romantyczną opowieść jak z popularnego „Harlekina” o szczęśliwym wieloletnim związku dziewczyny urodzonej w slumsach górnośląskiej kopalni i huty z arystokratą potomkiem poprzez Agnieszkę księżniczkę brzesko legnicką, Piastów Śląskich. Do nowej i kolejnej historii pacy u podstaw związanej z rodzącym się i rozwijającym się śląskim przemysłem. Historia Królowej cynku i węgla, która całą swą wiedzę potrzebną aby stać na czele wielkiego koncernu przemysłowego także swobodnie poruszać się na salonach arystokracji rodowej i przemysłowej zawdzięcza swojej ciężkiej pracy i latom nauki. Była „królową” jedną najbogatszych kobiet swoich czasów, przed którą stały lub mogły stać otworem praktycznie drzwi całej Europy ale była też kobietą, która zawsze pamiętała skąd pochodzi, co jest ciężka praca i która zawsze pamiętała o innych a szczególnie o potrzebujących.

W pałacu w Kopicach miała na  parterze skrzydła zachodniego swoje biuro i kantor gdzie urzędowała i skąd kierowała koncernem ale często można ją było spotkać w stanowiących jej własność górnośląskich zakładach przemysłowych ubraną w śląski strój regionalny „godającą” po śląsku z pracownikami zarówno z kadrą kierownicza i dozorującą jak i zwykłymi szarymi ciężko pracującymi robotnikami. Bardzo interesował ją ich los. Fundowała patronalne osiedla robotnicze zapewniające pracownikom godne warunki zamieszkania, ochronki (przedszkola), szpitale. Fundowała kościoły i klasztory, przy których tworzyła miejsca opieki dla sierot,  chorych i starych. Dzisiaj na całym Śląsku spotkamy ślady jej działalności ,często funkcjonujące i służące ludziom do dnia dzisiejszego. 

Smutne ale ta budząca wielką sympatię kobieta przez wielkie K była przez lata zapomniana a jej zasługi dość skutecznie wyparte ze społecznej pamięci. Została nawet pozbawiona swego miejsca w grobowcu ufundowanym przez, jak przekazuje tradycja, kochającego męża. W 1945 roku „wyzwoliciele” będący faktycznie zdobywcami, potraktowali Ją jako element obcy klasowo i sprofanowali jej grób i zabalsamowane ciało. W tej chwili zaczyna się rodzić nadzieja, że Joanna Gryzik hrabina von Schaffgotsch zacznie odzyskiwać należne jej miejsce zarówno w świadomości ludzi jak I przeznaczonym jej sarkofagu znajdującym się w mauzoleum rodzinnym na cmentarzu parafialnym w  ukochanych przez nią Kopicach.

Przed kilku laty, przy okazji pełnienia nadzoru konserwatorskiego przy pracach mających być wstępem do zabezpieczenie i odbudowy pałacu zetknęłam się z postacią Joanny Gryzik von Schomberg Godulla hrabiny Schaffgotch, która mnie poruszyła i zafascynowała,  szukałam każdego jej śladu z czasem stała się osoba i postacia bardzo mi bliską zaczęłam o niej mówić i myśleć bardzo familiarnie i z wielką sympatią „Joasia”. W tej chwili mam nadzieję, że korzystając z uprzejmości Księdza Proboszcza, który udostępnia mi łamy Gazetki Parafialnej, będę mogła podzielić się  wiadomościami o niej, przybliżyć jej sylwetkę kolejnym pokoleniom społeczności, której członkiem była kiedyś.

Mam nadzieję, że moje kolejne spotkania z Państwem będą choć drobnym wkładem w trud przywracania pamięci a tak że świetności, żeby nie powiedzieć przyzwoitości miejscu pochówku Joanny Gryzik von Schomberg Godulla hrabiny Schaffgotsch.

Barbara Gołąb