Opis architektoniczny

Opis architektoniczny mauzoleum

Mauzoleum zostało wzniesione w drugiej połowie XIX w. zapewne po zakończeniu prac związanych z przebudową pałacu, prawdopodobnie przed rokiem 1885, bowiem na mapie topograficznej z tego roku jest już naniesione jako istniejące. Pierwszego pochówku dokonano w 1910 r. (Joanna Gyzik von Schomberg Godulla hrabina Schaffgotsch) Drugą osoba pochowaną w mauzoleum był jej mąż Hans Ulryk Gothard hrabia Schaffgotsch w 1915 roku. Mauzoleum zostało w 1945 roku splądrowane, a sarkofagi sprofanowane i ograbione. Wzniesione w stylu historyzmu z dominującymi elementami klasycyzmu, według projektu Karla Ludecke’go na planie wydłużonego prostokąta, z dłuższym bokiem wzdłuż linii północ – południe. Wejście do mauzoleum na krótszym boku od strony południa. Obiekt murowany z cegły, dekoracje z piaskowca; elementy dekoracyjne częściowo wykonane z terrakoty.

Bryła zwarta o zróżnicowanej wysokości. Cokół kamienny słabo wyodrębniony. Artykulacja i dekoracje elewacji wyznaczają osie i podział kondygnacji. Brak wyodrębnionego cokołu, poza wystającym elementem kamiennym. Mniej więcej w połowie wysokości kamienny, kordonowy, negatywowy gzyms. Dach dwuspadowy złożony, pokryty blachą cynkową. Strefa dachu składa się z trzech części. Nieco wyniesiona część centralna przykryta jest dwuspadowym dachem o kalenicy prostopadłej do osi budynku. W centrum otwór świetlika zamknięty kratą metalową oraz przeszkleniem w drewnianej stolarce krosnowej. Części południowa i północna – nieco niższe, przykryte są dachami dwuspadowymi o kalenicach równoległych do osi budynku. Elewacja wschodnia zwróconą w stronę kościoła. Strefa centralna jest jednokondygnacyjna z wyodrębnioną wyraźnie osią centralną. Zwieńczona trójkątnym tympanonem z kamiennym krzyżem w wierzchołku i akroterionami w narożach. W polu wewnętrznym frontonu płaskorzeźbiony wieniec z girlandami. W osi centralnej obramiona wysuniętym portykiem nisza o wnętrzu częściowo tynkowanym. W niszy przyścienny ołtarz polowy. Podniesiony o trzech stopniach portyk z naczółkiem wsparty jest na dwóch jońskich kolumnach Mensa ołtarza w formie prostego niedekorowanego stołu. Kamienny blat wsparty na jońskich kolumnach.

Części północna i południowa znacznie niższe. zwieńczone belkowaniem wspartym na flankujących wyodrębnioną strefę elewacji zdwojonych kamiennych pilastrach o formie półkolumn o formie nawiązującej do porządku doryckiego. Na tronach dekoracyjne pasy, echinus dekorowany wypukłymi rozetkami tworzącymi rodzaj fryzu. Pod strefą belkowania, pomiędzy pilastrami terakotowe dekoracyjne płyciny z ujętymi w profilowane tonda alegorycznymi postaciami związanymi z symboliką śmierci. Elewacja wejściowa (południowa) zwieńczona wspierającym się na profilowanym belkowaniu trójkątnym tympanonem z palmetą na szczycie i akroterionami w narożach. W wewnętrznym polu tympanonu płaskorzeźbiona (relief głęboki) dekoracja o motywach heraldycznych z gryfami. W osi centralnej zewnętrzne poprzedzające elewację kamienne, dwubiegowe schody wachlarzowe z częściowym policzkiem. W centrum rozdzielający obiegi spocznik. Stopnie kamienne (granitowe) filowane. Poręcz i balustrada metalowe, kute, ażurowe. Na policzku dekoracyjna kamienna waza. Na spoczniku wydatny portyk poprzedzający prostokątny otwór drzwiowy prowadzący na balkon (emporę). Stolarka drzwiowa drewniana pobita blachą, dwuskrzydłowa, czteropolowa. Pola w strefie górnej większe prostokątne. Przeszklone, przesłonięte metalową, kutą, kratą.

Portyk poprzedzający wsparty na kolumnach w porządku jońskim i pilastrach w porządku doryckim. Dekorowane jak analogiczne pilastry elewacji wschodniej. Po obu stronach portyku wklęsłe. Kwadratowe pola z motywem krzyża. W dolnej partii elewacji, poniżej gzymsu kordonowego, pod podestem schodów prostokątny otwór drzwiowy prowadzący do mauzoleum. Stolarka drzwiowa pobita blachą, dwuskrzydłowa, wielopolowa. Elewacje północna i zachodnia. Ślepe, artykułowane i dekorowane analogicznie jak pozostałe. W ścianie wschodniej okrągłe otwory stożkowe doświetlające ujęte w głębokie tynkowe opaski. Wnętrze jednoprzestrzenne z emporą w części południowej. We wnętrzu czytelny podział na trzy części-przęsła. Części południowa z emporą i północna z ołtarzem przykryte są pełnymi łukami sklepiennymi, część centralna z sarkofagami przykryta jest wycinkiem kopuły ze świetlikiem w centrum. Ściany artykułowane i dekorowane. Wsparte na niewielkim słabo wyodrębniony, cokole. Łuki arkad wsparte na słabo wyodrębnionym profilowanym gzymsie biegnącym wzdłuż długich ścian oraz pilastrach. Artykulacja ścian, podkreślona kolorystyką. Powierzchnia ścian dekorowana delikatnym boniowaniem. Posadzka ceramiczna, kwadratowe jasnopopielate (białe) płytki ośmioboczne z mniejszymi kwadratami artykulacji w kolorze czarnym. Posadzka wzdłuż ścian opasana płytkami dekoracyjnymi z meandrem i dekorem geometrycznym na połączeniach (kolor jasnobeżowy i czarny) W części południowej empora podtrzymywana przez dwie kolumny o doryckich kapitelach i kanelowanych trzonach, odgrodzona od wnętrza metalową, kutą, ażurową barierką. Na ścianie północnej kamienny przyścienny ołtarz. Mensa w postaci prostego kamiennego blatu wspartego na 4 jońskich kolumnach. Powyżej kamienny krucyfiks z rzeźbą pełną Chrystusa.

W centrum w pobliżu ścian wschodniej i zachodniej dwa bliźniacze sarkofagi i ponad nimi na ścianach epitafia. Sarkofagi kamienne, wykonane z piaskowca stoją na granitowych podstawach. Sarkofagi mają formę prostych, prostopadłościennych tumb o wyraźnie wyodrębnionych i podkreślonych narożnikach. Tumby nakryte profilowanymi płytami. Ściany tumb dekorowane kartuszami herbowymi na tle motywów roślinnych. Na płaszczyźnie płyty wierzchniej płaski krzyż oraz rzeźbiony, półpełny wieniec opleciony wstęgą. Na ścianach nad sarkofagami dwa identycznie opracowane epitafia: płyty z szarego marmuru z inskrypcją ujęte w obramienia z piaskowca, którym nadano formę ramy zwieńczonej trójkątnym naczółkiem z krzyżem. Inskrypcje: relief głęboki, liternictwo ozdobne pierwotnie jak się wydaje złocone. Na ścianie wschodniej epitafium: hierruchet In Gott / Johanna / Gräfin Schaffgotsch / geb.Griczik / von Schomberg-Godulla, / geb. 29. April 1842 / 21. Juni 1910 / R. i . p / Na tablicy ściany zachodniej epitafium: Hans Ulrich Gotthard / schaffgotsche / genant / von Rünaslau Chrittenstein. / des hailrömischen Reichers / Graf Und Semperfreim / Freiherr von Trachenberg / Ehrenbürger der Stadt Grottkau / geb. 16. October 1831 / gwst. 18. Februar 1915 / R. i. p /